Üretici ihracat yapmak istemiyor

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV)’ın hazırladığı KKTC-Fokus: “KKTC Devleti Fonksiyonel-Kurumsal Gözden Geçirme Çalışması”na ilişkin Nihai Rapor’da Kuzey Kıbrıslı firmaların “iç pazarı yeterli gördükleri” için ihracat yapmayı gerekli görmediklerine vurgu yapılıyor.


TEPAV KKTC Yatırım Ortamı Anketi’ne katılan Kuzey Kıbrıslı şirket temsilcileri ihracat yapmaları önündeki engelleri sıralarken en yüksek yüzdeyle “iç pazarı yeterli görüyoruz” cevabını veriyor.
Şirketler “Sermaye ve teknoloji gibi kaynak yetersizlikleri”, “Kıbrıs sorunu ve izolasyonlar”, “Dış pazarı tanıma ve bilgi eksikliği” vb. gerekçeleri yüzde oranları düşük nedenler olarak sıralıyor.


Nitekim imalat sektörünün % 94’nün iç pazara satış yaptığı ve sadece % 5.5’nin ihracat yaptığı Kuzey Kıbrıs’ta ihracat Kosova’dan bile geride. Kosova’da şirketlerin % 15.5’i ihracat odaklı…



 




TEPAV tam bu noktada çok yerinde bir analiz yapıyor: “ Küçük Kıbrıs piyasasının firmalar tarafından yeterli görülmesi, hem mevcut anormal durumunun firmalar tarafından içselleştirildiğini hem de korumacı bir rejim altında faaliyet göstermekten duyulan memnuniyetin ifadesi olarak yorumlanabilir.”



Özel sektörümüz salt iç pazara yönelerek, diğer ülkelerle rekabet etmeyi ve zincirlerini kırmayı hedeflemiyor.


Sanayi sektörü Ada’ya yeni teknolojileri getirerek verimliliğini artırmakta hem de teknolojik araçları kullanmakta oldukça durağan: Türkiye’de yeni makine alan firmaların toplam içinde payı % 87 ancak KKTC’de bu oran % 11. Başka bir ifadeyle, imalatçı şirketler bütçelerinde yeni teknolojiye yatırım yapmak için pay ayırmıyor.



Sanayi sektörü için elektriğin Manisa, Gebze, İsrail, Kayseri, Ankara, Filistin ve Güney Kıbrıs’la kıyaslandığında Kuzey Kıbrıs’ta en yüksek fiyata satılıyor oluşu sanayi firmalarının rekabet gücünü azalttığı gibi, finansmana erişimdeki problemler de yatırımcının önünü kesiyor. KKTC’de halihazırda finansal bir kuruluştan kredi kullanan firmalar % 28 iken, bu oran Romanya ve Bulgaristan’dan % 48, Litvanya’da % 52, Letonya’da % 53, Slovakya’da % 57, Sırbistan’da % 71, Slovenya’da ise % 76.







TEPAV, KKTC’nin sektörel stratejisine yönelik önerilerinde şu alanların öne çıkabileceğini kaydediyor:

a. Turizm
a. Üniversiteler
b. İşlenmiş gıda – süt ürünleri
c. Narenciye
d. Yenilenebilir enerji
e. Belirlenecek 2-3 yeni yüksek katma değerli hizmet alanı (örn. Yazılım geliştirme, yüksek nitelikli çağrı merkezi vb.)


Geriye, ihracat yapmakla uğraşmak istemeyen, teknolojik yatırım yapmayan ve kredi bulmakta zorlanan şirketlerimizin elektriğin özelleştirme ile daha da pahalı hale gelmesi durumunda, TEPAV’ın sıraladığı alanlarda nasıl gelişim sağlayabilecekleri sorusunu sormak kalıyor…