Özel sektöre 1 Mayıs mesajı
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV)’ın hazırladığı KKTC-Fokus: “KKTC Devleti Fonksiyonel-Kurumsal Gözden Geçirme Çalışması”na ilişkin Nihai Rapor’da Kuzey Kıbrıs Ekonomisinin Dönüşüm Sorunu ve Çözüm Önerileri’ne yer veriliyor.
Önerilere geçmeden araştırma sonuçlarını ele alalım dilerseniz…
KKTC-Fokus projesi kapsamında TEPAV’ın Mart-Nisan 2012 döneminde yaptırdığı KKTC Yatırım Ortamı Anketi için 725 işyeri ile görüşülerek, özel sektör şirketlerinin büyümeleri önündeki en büyük engelleri sıralamaları istenmiş. Şirket temsilcileri, firmalarının büyümeleri önündeki en büyük engelin “vergi oranları” olduğunu belirtmiş. Kuzey Kıbrıslı şirketlerin temsilcilerine göre şirketlerinin büyümesini önleyen 2. en büyük engel ise “vergi idaresi ve mevzuatı”.
Ankette sonuç böyle çıkınca TEPAV, KKTC’nin ekonomik gelişmişlik düzeyi ile karşılaştırılabilir ülkeleri belirleyerek, Slovenya, Sırbistan, Lituanya, Slovakya, Letonya, Bulgaristan, Romanya ve Kosova gibi ülkelerdeki vergi oranlarına bakmış. Sonuç: İzlanda, Malta ve Güney Kıbrıs’la kıyaslandığında, KKTC’de çok daha az doğrudan ve dolaylı vergi alınıyor. Bir başka ifadeyle, özel sektörümüz devlete olabildiğince az vergi vermeyi hedefleyerek, karını maksimize etmeyi düstur edinmiş….
KKTC Fokus kapsamında yapılan çalışmada Kuzey Kıbrıslı firmaların “hem yaşlı hem küçük ölçekli olması” dikkat çekiyor. KKTC’de imalat sektöründe bir firma ortalama 21 yıdır varlığını sürdürmekteyken, Kuzey Kıbrıslı şirketlerde ortalama çalışan sayısının 13 gibi oldukça düşük bir sayı olduğu tespit edilmiş. Kuzey Kıbrıs’taki şirketlerin % 95’den fazlasının 10’dan az çalışana sahip olması, benzer ülke ekonomileri ile karşılaştırıldığında en düşük oran aynı zamanda… Bir başka deyişle, Kuzey Kıbrıs’ta şirketler uzun süredir piyasada olmalarına karşın çalışan sayısını düşük tutmayı ve karlılıklarını yükseltmeyi alışkanlık haline getirmiş… Öte yandan “istikrarsız politikalar” ve “işgücü piyasası düzenlemeleri” ve “finansmana erişim”deki problemler nedeniyle özel sektörün büyümekten çekindiği belirlenmiş.
Yarın 1 Mayıs İşçi Bayramı… 1 Mayıs resmi tatilken, KKTC’de özel sektör çalışanlarının yüzde kaçı bayram yapacak, bilinmiyor. Bilinen, kamudan özel sektöre kayışın önündeki en büyük engellerden birini bilfiil özel sektörün yarattığı ve KKTC’de vergi oranları yüksekmiş gibi gösteren, işgücü piyasası düzenlemeleri çok ağırmış gibi sunan özel sektörün karlılığını artırmaya odaklandığı ve az kişi çalıştırarak çalışanları bizzat kamuya özendirdiğidir…